Depresja
czym jest i jak sobie z nią radzić
oraz jak wspomagać osoby bliskie dotknięte depresją
Autorka tekstu: Natalia Szwąder-Chmielewska
Artykuł porusza problematykę depresji u osób dorosłych skupiając się czym faktycznie jest depresja. Przybliżone zostają statystyki światowe i Polskie występowania depresji, wskazówki na temat leczenia u osób dorosłych oraz informacje jak wspomagać osoby z depresją w naszym otoczeniu.
Czym jest depresja?
Depresja to przede wszystkich choroba i w taki sposób należy nią patrzeć, mimo, że w potocznym pojęciu depresją nazywamy wiele stanów emocjonalnych, w tym obniżony nastrój. Według Światowej Organizacji Zdrowia w depresji osoba doświadcza:
- obniżonego nastroju (uczucie smutku, irytacji, pustki),
- utraty przyjemności lub zainteresowania czynnościami przez większą część dnia, prawie codziennie, przez co najmniej dwa tygodnie.
Obecnych jest również kilka innych objawów, które mogą obejmować:
- słabą koncentrację,
- poczucie nadmiernej winy,
- niskie poczucie własnej wartości,
- brak nadziei na przyszłość,
- myśli o śmierci lub samobójstwie,
- zaburzenia snu, zmiany apetytu lub masy ciała
- uczucie szczególnego zmęczenia lub niski poziom energii.
W niektórych kontekstach kulturowych niektórzy ludzie mogą łatwiej wyrażać swoje zmiany nastroju w postaci objawów cielesnych (np. ból, zmęczenie, osłabienie). Jednak te objawy fizyczne nie są spowodowane innym schorzeniem. Podczas epizodu depresyjnego osoba doświadcza znacznych trudności w życiu osobistym, rodzinnym, społecznym, edukacyjnym, zawodowym lub innych ważnych obszarach funkcjonowania. Nieleczona depresja może prowadzić do zagrożenia życia.
Depresyjne statystyki
Depresja jest chorobą powszechną na całym świecie, na którą cierpi około 3,8% populacji, w tym 5,0% wśród dorosłych i 5,7% wśród dorosłych w wieku powyżej 60 lat. Około 280 milionów ludzi na świecie cierpi na depresję, która różni się od zwykłych wahań nastroju i krótkotrwałych reakcji emocjonalnych na wyzwania życia codziennego. Depresja, zwłaszcza nawracająca i o umiarkowanym lub ciężkim nasileniu, może stać się poważnym schorzeniem. Może sprawić, że osoba dotknięta chorobą będzie bardzo cierpieć i źle funkcjonować w pracy, szkole i w rodzinie. W najgorszym przypadku depresja może prowadzić do samobójstwa. Co roku w wyniku samobójstwa umiera ponad 700 000 osób. Samobójstwo jest czwartą najczęstszą przyczyną śmierci osób w wieku 15-29 lat. Pozostałe statystyki są jeszcze bardziej zatrważające- 40-80% chorych osób ma myśli samobójcze, 20-60% podejmuje próby samobójcze, a około 15% przeprowadza skuteczne odebranie sobie życia. W Polsce, według danych NFZ, choruje około 1,2 mln osób, ale musimy pamiętać, że wciąż jest wiele osób, które nie zgłaszają się po pomoc i, które nie mają nawet świadomości, że chorują na depresję.
Jak leczyć?
W kulturze zachodniej, w której żyjemy, kładzie się duży naciska na własną siłę w przezwyciężaniu trudności, dlatego wiele osób winę za swój stan przypisuje sobie oraz uważa, że cierpienie jest konsekwencją stresu i samemu należy to przetrwać. Kobiety częściej niż mężczyźni poszukują pomocy w depresji, ale wciąż panuje przekonanie, że można poradzić sobie przy pomocy rodziny lub przyjaciół. Depresja jest chorobą i nieleczona może mieć poważne konsekwencje. Pierwszym krokiem jest udanie się do specjalisty- psychologa lub psychiatry, który zapoznając się z objawami zaproponuje odpowiedni plan leczenia. Depresja jest chorobą, która kwalifikuje się do leczenia farmakologicznego. Leki przeciwdepresyjne są coraz częściej stosowane i przynoszą określony skutek w leczeniu, szczególnie w fazach zaostrzonej depresji, gdzie pomagają w mobilizacji do podjęcia terapii psychologicznej. Leczenie psychologiczne opiera się przede wszystkich na zmianach postrzegania, rozpoznaniu i zmianie negatywnych przekonań na temat siebie i otaczającego świata. Pacjenci w terapii uczą się zmieniać dysfunkcyjne zachowania prowadzące do depresji oraz zmieniać błędną interpretację rzeczywistości. Według specjalistów największe wyniki w leczeniu depresji ma terapia poznawczo- behawioralna oraz terapia interpersonalna.
Jak wspomagać osoby z depresją
Mimo, że zwracając się do rodziny i przyjaciół w wielu przypadkach niemożliwe jest wyleczenie depresji, to wsparcie bliskich może przyspieszyć proces powrotu do zdrowia. Osoby bliskie często nie wiedzą jak się zachować w takiej sytuacji, a ważne jest, aby postępować w sposób wspomagający. Pomoc w poszukiwaniu i udaniu się psychologa lub psychiatry jest jednym z pierwszych punktów, w których można okazać wsparcie osobie z depresją. Ważne jest namówienie chorego na leczenie i poszukiwanie pomocy, jak również aktywizowanie w późniejszych działaniach (przypominanie o wizytach, dyskretne sprawdzanie czy bierze leki, wyjścia na wspólny spacer). Najważniejsze jest okazanie wsparcia, zrozumienia i przypominanie jak wiele bliska osoba dla nas znaczy. Kategorycznie nie można działać w atmosferze przymusu w stosunku do osoby z depresją. Nie należy umniejszać problemu i mówić: “weź się w garść”, “to minie” itp. Działania powinny być rozważne i empatyczne, nie można zmuszać chorego do działania, a już na pewno nie powinno się próbować go rozweselać na siłę. Najważniejsze wsparcie jakie można okazać to być, wysłuchać i nie odtrącać.
Autorka: Natalia Szwąder- Chmielewska
Bibliografia
Centrala Narodowego Funduszu Zdrowia, 2020, NFZ o zdrowiu Depresja, Warszawa: Departament Analiz i Innowacji NFZ,
Forum Przeciw Depresji, (12.02.2014), Depresja- podstawowe informacje, dostępne pod linkiem: https://forumprzeciwdepresji.pl/932/depresja-podstawowe-informacje (13.02.2023),
Forum Przeciw Depresji, Mój bliski ma depresję, dostępne pod linkiem: https://forumprzeciwdepresji.pl/depresja/o-chorobie/moj-bliski-ma-depresje, (13.02.2023),
Hammen, C. (2006) Depresja, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne,
Mochnacka I., Samobójstwo – teorie etiologiczne, ocean ryzyka, zasady postępowania i prewencji, Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2005; 1 (5):51-57
Pużyński S., Depresja i samobójstwa, Służba Zdrowia 2001, 23-25:3118-3020
World Health Organization (13.09.2021) Depression, dostępne pod linkiem: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression (13.02.2023),
